Kenan Kocatürk - Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı

Türkiye Yayıncılar Birliği nasıl, ne zaman kuruldu? Pandemi öncesinde ne gibi çalışmalar yapıyordunuz?

1985 yılında İstanbul’da kurulan Türkiye Yayıncılar Birliği, ülkemizin faaliyetini sürdüren en eski yayıncı birliğidir. Türkiye’de yayıncılık sektöründe faaliyet gösteren yayıncıları ve yayın dağıtımcılarını temsil eden birliğin şu anda 389 üyesi bulunuyor. Başlıca amaçları, yayıncılık mesleğini geliştirmek, kamuoyunu ve üyelerini aydınlatmak, üyelerinin ve yayıncıların haklarını korumak ve desteklemek, düşünce, ifade ve yayınlama özgürlüğünün önündeki engellerin kaldırılmasına çalışmak ve kitap okumanın yaygınlaştırılması için çalışmak. Pandemi öncesinde bu konulara çalışıyorduk, şimdi de devam ediyoruz.

Türkiye’de yayınevleri, kitapçılar, yazarlar ve sektör çalışanları pandemi önlemlerinden nasıl etkileniyor? 

Türkiye Yayıncılar Birliği olarak bizim de önerilerimiz içindedir: Zorunlu olmadığı sürece başta editöryel, kronik rahatsızlıkları olan ve risk grubundaki kadroların evden çalışmaya geçmesini doğru buluyoruz. Dönüşümlü veya tam zamanlı çalışacak lojistik hizmet çalışanlarımızın da gerekli hijyen ve sağlık tedbirlerine, sosyal mesafe kurallarına uyarak çalıştıklarını gözledik. Zorunlu olarak kapanan kitabevlerinden dolayı yeni yayınlanan ve dağıtıma çıkacak olan kitapların 7.100’e yakın çeşidi ve toplam 5.2 milyon kitabı yayınevleri dağıtmamayı tercih etti. 3.800 civarında kitabın yayınlanması ya ertelendi ya da programdan çıkartıldı.

Pandeminin yayıncılık dünyasına uzun vadeli etkileri neler olacak?

İnternet siteleri tüketiciyi koruma ve rekabet kanunlarına da sırtını dayayıp birbirleri arasında yıkıcı indirim savaşlarına girişip ticaret yapıyorlar. Biz Avrupa Birliği sürecinde tüketiciyi koruma ve rekabeti destekleyici kanunları uygulamaya alırken ne yazık ki yaratıcı kültürleri koruma kanunlarını adapte etmeyerek yayıncılık endüstrisinin sağlıklı gelişimine fırsat tanımamışız. Şimdi Türkiye Yayıncılar Birliği olarak sektördeki diğer yayıncı dernekleri ve meslek birlikleri, kitapçıların ve kitap dağıtıcılarının hatta ve hatta bazı online satış sitelerinin mutabakatıyla hazırlıklarını bitirmek üzere olduğumuz kültürü koruma kanununu hükümete sunmaya hazırlanıyoruz.

2020’de kültür sanat ve yayıncılık dünyasının eski haline dönmesi mümkün olacak mı?

Kitap satışlarındaki yüksek indirimlerin devam etmesi durumunda bozulan tedarik zinciri 6.000’in üzerindeki kitapçıların bazılarının kapanmasına ve yayıncılık sektöründe 40 bine yakın çalışanın önemli bir kısmının işsiz kalmasına neden olabilir. Online satışların artması birçok sektör durmuşken yayıncılık sektörüne bir hareket getirmekle beraber genel olarak satışlarda yüzde 60’a yakın kayıp var. E-ticaret gelecekte yayıncılık dünyasında çok daha fazla etkin olacak. Birçok yayıncı da yeni dönemde kendi online satış sitelerini daha fazla önemseyecektir.

Hayat normale döndükten sonra yayıncılık dünyasını nasıl bir süreç bekliyor?

Umut ediyoruz ki bu pandemi süreci biter, hayat normale döner ve Diyarbakır, İstanbul ve İzmir kitap fuarlarını gerçekleştirmenin yollarını buluruz. Son dönemde canlı yayınlar, yazar buluşmaları, söyleşiler artıyor ve yeni formatların ortaya çıktığına şahit oluyoruz. Döviz dalgalanmalarında sadece kağıt krizi yaşamıyoruz. Tüm üretim ve yurt dışı telif maliyetlerimizin artacak olması, yaşanan satış kayıpları ve bozulmuş nakit akış dengesiyle birlikte üretimin aksamasına ve kitap fiyatlarının hiç istemesek de artmasına neden olacaktır. E-kitap ve sesli kitap gibi gelir getirici yeni ve farklı formatları hayata geçirmekle ilgili yoğun çaba harcıyoruz.

Pandemi, basılı yayıncılığın daha geri plana itilmesine ve dijital yayıncılığın daha fazla öne çıkmasına sebep olabilir mi?

Son on yılda güçlü aktörlere rağmen okur basılı kitaptan vazgeçmedi, pandemi sırasında da okurların online satış sitelerinden ciddi biçimde basılı kitap satın aldıklarını görüyoruz. Ancak biz dernek olarak online eğitimdeki ihtiyaçları da göz önünde tutarak ülkemizde dijital dünyada e-kitap ve sesli kitap alanında faaliyet gösteren kuruluşları yayıncı arkadaşlarımızla buluşturup bu alanda da kitaplarımızı yayınlama yolunun açılmasına destek veriyoruz.

Çoğumuzun evden çalıştığı bu dönemde işinize dair en çok neleri özlüyorsunuz? Evden çalışmakla ilgili ne hissediyorsunuz?

Evden çalışmak farklı bir disiplin; bunu hepimiz gördük. Başka bir çalışma modeli ve ister istemez bu duruma pek çok sektör alışmış durumda. Pek çok sektörde olduğu gibi yayıncılık sektöründe de online toplantılar yoğun olarak yapılıyor. Daha hızlı karar verebiliyoruz, fiziksel buluşmalara iyi bir alternatif olduğunu söyleyebiliriz. Ancak fuarları, yazarların okurlarıyla yüz yüze buluşmalarını, kitabevlerindeki yazar imza günleri ve söyleşilerini okurlarla birlikte bizler de özlüyoruz.