Kültür & Sanat

ZEYNEP KAYAN 212 Photography İstanbul’da sergileyeceğiniz işleri nasıl tanımlardınız? Bu seride ne anlatmak istiyorsunuz? ‘Geçici Aynılık’ serisi, ismini bir John Ruskin kitabı olan ‘The Nature of Gothic’den alıyor. Ruskin, ‘aynı’ hissedilenin geçiciliğine inanıp sabırla karşılayanları, değişim tutkunları ile karşılaştırır. Bu seri aynı gibi görünen ama aynı ol(a)mayanı, nötr bir beden ve çeşitli objelerle tekrar etmeyi esas alan denemeler olarak görülebilir.  İlham kaynaklarınız nelerdi? Trisha Brown, Anne Teresa de Keersmaeker, Yvonne Rainer gibi çağdaş dansçı ve koreograflar ve Steve Reich. Pandemi çalışmalarınızı ve yaratıcılığınızı nasıl etkiledi? Her zamankinden daha fazla kendi dünyama kapandım. Etkilerini zamanla daha iyi anlayacağımı düşünüyorum.   SILA YALAZAN 212 Photography İstanbul’da sergileyeceğiniz eseri nasıl tanımlardınız? Bu seride ne anlatmak istiyorsunuz? Festivalde sergileyeceğim ‘Yasak Oyunlar’ serisinden seçilmiş eserler, iki genç arkadaşımın, Tarlabaşı sakinlerinden Havin ve Şevval’in yaratma içgüdüsünden ve gündelik yaşantılarından izler taşıyor. Bu seride Tarlabaşı ve Bauhaus Okulu arasındaki benzerliklerden yola çıkarak komün hayatı, zanaat, el işine saygı gibi unsurları kullanarak iki ayrı dünya arasında dolaylı bir ilişki kurduk.  İlham kaynaklarınız nelerdi? Bauhaus Akımı, Oskar Schlemmer’in ‘Triadic Ballet’i, Maleviç’in tasarladığı ilk fütürist opera ‘Güneşin Zaptı’. Pandemi çalışmalarınızı ve yaratıcılığınızı nasıl etkiledi? Bu süreç ilk kez ailem ve ev yaşantımıza dair bir seri üzerinde çalışmamı, insanın farklı ruh iklimlerini yansıtma biçimi hakkında düşünmemi, iç mekanda farklı teknikler ve ışıklar kullanmamı sağladı.   OUKA LEELE 212 Photography İstanbul’da sergileyeceğiniz eserleri nasıl tanımlardınız? Çalışmalarınızla ne anlatmak istiyorsunuz? Fotoğraflarımın retrospektif bir yönü olduğunu düşünüyorum. Her biri hikayeler anlatan, oldukça edebi görüntüler. Benim felsefemi aktarıyorlar. Çocukluğumda izlediğim reklamlardan çok etkilendiğim için pop-art’a göz kırpan bir yönleri var. Diğer yandan Madrid’deki Prado Müzesi’ne yaptığım ziyaretlerin etkisiyle klasik görünüyorlar. Seçtiğim insanlarla birlikte fikirlerimi aktarabileceğim bir sahne oluşturuyorum, ardından büyük bir kamerayla siyah beyaz fotoğraflar çekiyorum. Sonra fotoğrafın büyük bir kopyasını çıkarıyorum ve onu aylar boyunca kalemlerle ve sulu boyayla boyuyorum. Ta ki, tüm görüntü renklenene kadar… Renklerin görüntüyü daha gerçek kıldığını hissediyorum çünkü duygularımı renklerle daha iyi ifade ediyorum. İlham kaynaklarınız nelerdi? İlham kaynağım kendi hayatım. Doğa ve kitap okumak da bana ilham veriyor. Yıllar önce bir gün tamamen bana ait tükenmez, canlı bir ilham kaynağı olduğunu ve ona her zaman erişebildiğimi fark ettim. Pandemi çalışmalarınızı ve yaratıcılığınızı nasıl etkiledi? Oldukça kötü etkiledi. İnsanları maskeyle görmekten hoşlanmıyorum. Yüzlerini, gülümsemelerini görememek hoşuma gitmiyor. Çok üzücü. Bu çılgınlık, çekilen acılar bana ilham vermiyor. Bu nedenle hayatta kalmamızı sağlayacak bir şeyler yaratmaya, sanatı ilaç olarak kullanmaya ihtiyaç duyuyorum.   MICHAL CHELBIN 212 Photography İstanbul’da sergileyeceğiniz eserleri nasıl tanımlardınız? Çalışmalarınızla ne anlatmak istiyorsunuz? Fotoğraflar İspanya’daki boğa güreşi okullarında çekildi. Bu kareler gençler ve üniforma arasındaki ilişkiyi incelediğim serinin bir parçası. 2021 sonbaharında yayımlanacak dördüncü monografımda da bu konuya odaklanıyorum. İlham kaynaklarınız nelerdi? Resim tarihinin eski ustalarından ilham alıyorum. Velázquez, Caravaggio gibi isimlerin işlerimde, ışık ve mekan kullanımımda büyük etkisi var.  Pandemi çalışmalarınızı ve yaratıcılığınızı nasıl etkiledi? Pandemi yüzünden seyahat edemiyorum ve kendi çekimlerimi gerçekleştiremiyorum. Moda çekimleri için de seyahat etmem mümkün değil. Bunun yerine ürünleri bana yolluyorlar, ben de çekimleri bulunduğum yerde gerçekleştiriyorum. Ayrıca çocuklarımın fotoğrafını çekmeye başladım. Bunu hep yapmak istemiştim, nihayet karantinadayken başlayabildim.   ÖZLEM ŞİMŞEK 212 Photography İstanbul’da sergileyeceğiniz işleri nasıl tanımlardınız? Bu seride ne anlatmak istiyorsunuz? 212 Photography İstanbul bünyesindeki ‘İcra ve Müzakere’ sergisinde ‘Selfportre Olarak Modern Türk Resmi’ serimden performatif fotoğraf ve video işlerim sergilenecek. Bu işlerde erken dönem modern Türk resmindeki kadın temsilleri üzerine çalıştım. Modernliğin ve kadınlığın bu imgelerde nasıl kurulduğunu araştırdım. Osman Hamdi Bey, İbrahim Çallı, Namık İsmail, Şeref Akdik gibi erkek ressamların yanı sıra Mihri, Hale Asaf, Fahrelnisa Zeid gibi kadın ressamların çalışmalarındaki kadınların kılığına girdim ve onlar gibi poz vererek bugün modern Türk kadını imgesinin sanat eserlerinde nasıl temsil edildiğini araştırdım. Bu imgelerin kimliğimizi kuran, kurmaya yeltenen dinamiklerini araştırmaya yönelik zihinsel, görsel ve bedensel bir performans olarak tanımlayabilirim çalışmalarımı.   İlham kaynaklarınız nelerdi? Türkiye’de kadınların farklı kültürel grupların temsilcileri olarak çeşitli tanımlamalara sıkıştırılması, stereotipler ve bu stereotiplerin edebiyatta, resimde, fotoğrafta, sinemada, basında temsil edilme biçimleri benim için her zaman ilgi çekici bir konu oldu. Yüksek lisans tezim için Türkiye’de çağdaş ve modern sanatın nasıl örgütlendiğini araştırırken Osmanlı-Türkiye modernleşme sürecinin bugün Türkiye’deki toplumsal ve kişisel birçok sorunun/tartışmanın düğümlenme noktası olduğunu fark ettim. O dönemde hem sanat hem de kadınlar modernliğin önemli simgelerine dönüşmüş durumda. Ancak temsiller aynı zamanda kimlikleri de şekillendirir. Dolayısıyla bu resimler, kadınlardan beklenen modernlik, saygınlık, feminenlik, narinlik gibi özelliklerin de kuruluş yeriydi. Ben de modern Türk sanat tarihinden resimler üzerine araştırma yapmaya başladım. Sanatçısı kimdir? Sanatçının yaşam hikayesi bize ne söylüyor? Toplumla kurduğu ilişkinin boyutları nelerdir? Modelleri kim? O resimlerde o modelleri neden o biçimlerde temsil etmişler? Neler anlatmak istemişler? Biz bugün bu resimleri nasıl anlamlandırıyoruz? Sonuç olarak çalışmalarımda da çeşitli temsil biçimlerine dair sorular geliştiriyorum. Pandemi çalışmalarınızı ve yaratıcılığınızı nasıl etkiledi? Pandemi sürecinin ilk döneminde eve kapanmanın getirdiği yalnızlaşma, yaratıcılığımın dışarıyla derinden bağını fark etmemi sağladı. İlk günlerde fotoğraf çekmeye başladığım dönemlerdeki gibi süreci öznel bir bakış açısıyla belgelediğim fotoğraf ve video işleri ürettim. Ancak kısa bir süre içinde hastalık endişesi ve izolasyonun yarattığı kaygı ve anksiyetenin yaratıcılığımı pek de iyi etkilemediği ortaya çıktı. Dışarıdan uzak kalmak, sevdiklerimi görememek, onlarla zaman geçirememek beni günlerin geçmesini beklediğim bir pozisyonda sabit kıldı ve kendimi zamanda hareketsiz kalmış hissiyle baş başa buldum.  Ancak şimdi yeniden çalışmaya ve üretmeye başladım.    CLEMENS ASHER 212 Photography İstanbul’da sergileyeceğiniz işleri nasıl tanımlardınız? Bu seride ne anlatmak istiyorsunuz? ‘A Modernist Lunchbreak’te hareket halindeyken öğle yemeklerini yiyen iş insanları var. Kuklalar gibi gerçeküstü figürlerle dolu soyut mekansal kompozisyonlar yarattım. Geçmişteki modernist gelecek görüşleri ve çağdaş sosyolojik fenomenler arasındaki ilişkiyi ironik bir bakış açısıyla araştırıyorum. Çok sınırlı bir fikir ve arzular yelpazesi içinde kendilerini özgür hisseden insanlar var işlerimde. Arzularının tatmin edilmesi için sistemin parçası olmaları gerekiyor. Çalışmalarımda sıklıkla renklerin ve tekrarlayan gösterimlerin bilinçaltı etkisini araştırıyorum. Pazarlama ve reklamcılığın doğasında olan bu ilkeler, sürekli olarak toplumsal kontrol araçları olarak kullanılıyor. İlham kaynaklarınız nelerdi? Sanat tarihinden ve kolektif görsel hafızamızdan çeşitli stilleri ve unsurları bir araya getirerek yeni çağdaş ifadeler oluşturuyorum. Bu yüzden simya çizimlerinden Zen el kitaplarına kadar sanat tarihinden birçok farklı şeye bakıyorum.  Pandemi çalışmalarınızı ve yaratıcılığınızı nasıl etkiledi? Evden çalışmaya alışkın olduğum için beni pek etkilemedi. Çizim yapmak, kitaplara bakmak ve genelde odaklanamadığım şeyleri yapmak için zamanımın olması güzeldi.    

  Seramikle nasıl tanıştınız? Seramik sanatçısı olmaya nasıl karar verdiniz? Ben aslında tekstil mühendisiyim, uzun yıllar sektörde hizmet ettim. Bir zaman sonra iş dünyasından ayrılıp içimde hep var olan sanatla ilgilenme arzumu gerçekleştirmek istedim. Tam da bu sıralarda eskiden beri arkadaşı, hayranı ve koleksiyoneri olduğum seramik sanatçısı Turgut Tuna, Bursa’daki ata evine dönüp Çini Çiftliği’ni kurmak üzereydi ve projeye dahil olma fırsatım oldu. Bu projede yaklaşık iki sene kendisinin çıraklığını yaptım. Daha sonra kendimi daha da geliştirmek için desen ve heykel dersleri aldım. Hâlâ da devam ediyorum. Atölyeniz ve showroom’unuz Büyükada’da. Bize çalışma sisteminizden ve müşterilerinizin size nasıl ulaştığından bahsedebilir misiniz? Atölyem Büyükada’daki evimin bahçesinde yer alan müştemilatta. Hemen hemen her şeyi kendim yapıyorum. Yani modellerimi kendim hazırlayıp kalıplarımı kendim çoğaltıyorum; gövde çamurunu, sır ve boyalarımı da kendim hazırlıyorum. Memur gibi sabah 09.00, akşam 17.00 atölyedeyim. Yalnız başıma çalıştığım için az sayıda iş üretebiliyorum aslında. Atölyemde işlerimin görülebileceği bir de showroom’um var. Buradan işlerimi alanlar öncelikle eş dost, adalı komşular ve merak edip ziyaretime gelen sanal takipçilerim. Instagram’dan satışlarım oluyor, buradan ülkenin pek çok yerine işlerimi gönderdim. Çok olmasa da uluslararası ilgi de var. İskoçya’dan Hong Kong’a koleksiyonerlerim var diyeyim size. Bunun dışında özenle seçtiğim az sayıda dükkanda da işlerim satılıyor. Çeşitli sayfiye yerlerinin yanı sıra şu an Bebek’te Envai’de, Galata’da Mon Joie’de eserlerimi bulmak mümkün.  Üretimlerinizde balıkların ayrıcalıklı bir yeri var gibi görünüyor. Balıklara nasıl ilgi duymaya başladınız? Nasıl işinizin önemli bir parçası haline geldiler? Evet, balık serisi ilk yaptığım iş. Çıraklığımın son aylarında hocamın verdiği bir ödevle başlayan bir hikayesi var. Turgut hocam elime Rumca yazılar ve bir balık çizimi olan bir kağıt parçası tutuşturdu ve “Bu, adadaki bir kilisedeymiş. Git bul ve onunla ilgili bir iş yap,” dedi. Ciddi bir araştırmanın sonunda bu balığın halka açık olmayan Aya Nikola Manastırı’ndaki şapelin içinde olduğunu öğrendik. Balık, tavandan sarkan gümüş bir torik balığı şamdandı. Üzerine kazınmış, çözmesi de epey mesele olan eski Rumca yazıdan hikayesi de anlaşılmaktaydı. 1883 yılında adalı balıkçılar kendi koruyucu azizleri olan Aya Nikola’ya bu adağı adamışlar. Yani o sezon iyi balık tutukları için Balıkçılar Loncası bu balığı Aya Nikola’ya armağan etmiş. Ben de adamıza ait bu geleneği hatırlatmak için gerçek bir torikten alınmış kalıp ile ilk üç boyutlu balığımı yaptım. Tabii bunu yaparken birtakım zorluklar yaşadık. İlk kalıbı palamuttan aldık ama iki tarafı da düzgün olmadı. Kıyamadım, düzgün yarısından duvara asılabilir bir palamut kalıbı daha yaptım. Benim meşhur palamutlar böyle bir tesadüfle başladı anlayacağınız. Sonra çupra ve uskumru olarak ada balıkları serisine dönüştü. Çalışmalarınız arasında tellak figürleri de bulunuyor. Hamam kültürünü seramikle birleştirmek nasıl bir süreçti? Serde hem heykel yapma arzusu hem de geleneksel bir sanat olan çini ile çağdaş işler yapma arzusu var. Geleneksel temalardan yola çıkmak, bizden türeyen, geleneksel çini tekniklerinden uzaklaşmayan işler yapmak istiyorum. İlk insan figürüm bir Edirne pehlivanı aslında, en popüleri Aliço ve Yusuf. İkinci insan figürü ise tellak oldu, üçüncüsü 60’lı yılların şehirli kadını… Yakında bir çift daha eklenebilir bunlara! Kültürümüzde önemli bir yeri olan İznik Çinisi üretiminize nasıl ilham veriyor? Bu geleneksel sanattan nasıl besleniyorsunuz? Daha önce bahsettiğimiz modern formların yanı sıra klasik İznik çinisi çeşitli tabaklar da çalışıyorum tabii ki. Tamamen yeniden yapım çok az çalışıyorum, onu da ya form olarak ya dekor olarak farklılaştırmaya çalışıyorum. Yani çok geleneksel bir dekoru, geleneksel İznik’te hiç olmayan oval formlu tabaklara çalışıyor ya da geleneksel yuvarlak bir İznik tabağa geleneksel desenleri kısmen, daha büyük ya da deforme şekillerde uyguluyorum. Geleneksel işler yapmak bir terbiye; sizi tekniğe bağlı olmaya çağırıyor. En severek oluşturduğum yeniden yapım New York’ta Metropolitan Müzesi’nin Osmanlı Sanatları bölümünde gördüğüm 36 cm çapındaki derin tabak. Onu bile yaparken derinliğini iyice pekiştirmek için 1 cm daha ekledim. Sonuç olarak en modern formlarımda bile geleneksel İznik desenlerinin yanı sıra daha eski Selçuklu, Orta Doğu teknik ve dekorlarından mutlaka esinleniyorum. Evinizde kullandığınız tabak ve kahve fincanı gibi ürünler kendi yapımınız mı? Kendiniz ya da sevdikleriniz için özel üretimler gerçekleştiriyor musunuz? Evde artık benim yaptığım servis tabakları kullanılıyor. Yemek ve pasta tabaklarım da var. Arkadaşlarıma özel günlerde hediye etmek için ürünler de yapıyorum. Evimin bir kapısının üstüne yerleştirmek üzere Selçuklu tekniği turkuaz sır altı siyah dekorla kertenkeleler yaptım. Dedemin Konya’daki kerpiç evinde kapının üstünde yazları onlarca kertenkele gezerdi. Dedem vefat ettikten sonra kayboldular. Onun anısına böyle bir şey yaptım. Özgün stilinizin oluşmasında hangi faktörler etkili oldu? Size ilham veren akımlar ya da sanatçılar var mı? Öncelikle hocam Turgut Tuna’nın ekolünü devam ettiriyorum. Onun dışında pek çok ilham aldığım sanatçı var tabii. Çok gezen bir insanım, gittiğim yerlerde zamanımın çoğunu geleneksel ve çağdaş sanat müzelerinde geçiririm. Çok az sayıda çoğaltılmış seramik heykel projelerinin yanı sıra kavramsal sanat yapabileceğim dev proje hazırlıklarım var. Ne tarafa yöneleceğimi zaman gösterecek. Karantina döneminde canlı yayın yapan İlber Ortaylı’nın duvarında sizin eseriniz olan bir sarı palamut seramiği bulunuyor. Kendisiyle nasıl tanıştınız? İlber Ortaylı’nın kız kardeşi Nuriye arkadaşımız. Bize geldiğinde satın almıştı o balığı. Evinin duvarına asmış. Karantina döneminde İlber Ortaylı, Ankara’da kız kardeşinin evinde mahsur kaldı. O sırada evden katıldıkları çekimlerle benim sarı balık meşhur oldu. Hatta Teke Tek programında Fatih Altaylı sordu, “Herkes merak ediyor bu balığın hikayesi nedir?” diye. Eserlerinize ilgi gösteren başka ünlü isimler var mı? Alanların hepsinden haberdar olmuyorum tabii. Şahit olduğum Demet Akbağ var. Orhan Pamuk bir sergimden bir eserimi aldı. Ata Demirer de var hatırladığım kadarıyla. Bir ara Sultanahmet’te satılırken balıklarımdan birkaçını Japon prensinin aldığı söylendi. İş dünyasından da eserlerimi alan ünlü çok ahbap var tabii. www.fikretparlak.com